BIM op maat van de 'kleine' kmo

Voordelen en valkuilen: de architect, de aannemer en de schrijnwerker spreken!

Te vaak horen we: “BIM is niets voor mij. Te duur, te ingewikkeld en enkel voor grote bouwbedrijven, architecten- en ingenieursbureaus”. Het was dus hoog tijd om deze stelling eens te toetsen met een aantal kmo's die wel de stap gezet hebben. Welke voordelen heeft het hen gebracht, maar ook welke problemen hebben ze ondervonden en vooral: wat moet er nog gebeuren om de digitale samenwerking in de bouw breed te laten doorbreken.

BIM-platform.be richtte zich voor deze inspiratiesessie expliciet tot de kleine onderaannemer, installateur, schrijnwerker en andere bouwberoepen om aan te tonen dat het wel degelijk belangrijk is mee te stappen in de digitalisatie in de bouw.

“Maar hoe begin je er aan?” Aan de hand van getuigenissen over voordelen en valkuilen, spelers in de opleidingssector, etc. hebben we tijdens deze gratis infosessie concrete antwoorden gezocht. Na deelname kon je met een pak praktische kennis naar huis gaan om al dan niet zelf de stap te zetten.

“Kmo’s moeten vandaag nog naar BIM (Building Information Model/Modelling/Management) kijken en liefst niet wachten tot morgen”, stelt Bart Ingelaere, Adjunct Directeur-Generaal bij het WTCB. Digitalisering wordt concurrentieel gezien immers een zeer sterke factor in bouwprocessen. Zo kan voor de werkelijke bouw een digitale tweeling gemaakt worden, wat leidt tot minder fouten, betere planning, optimalisatie, hogere productiviteit en minder kosten.

“BIM biedt de mogelijkheid om twee keer te bouwen” – Bart Ingelaere

Instappen in het BIM verhaal is voor veel kmo’s evenwel een hele opgave. Het is duur, vergt bijscholing, maar bovenal een mindswitch van de betrokken partijen. Toch is het antwoord simpel, aldus Ingelaere. “Wellicht is uw concurrent er vandaag al mee bezig, het komt hoe dan ook op u af. Probeer dus geen achterstand op te lopen, want de toekomst is BIM.” Het is geen lineair verhaal en kan plots exponentieel veranderen. Denk aan hoe we in een heel korte periode de overgang gemaakt hebben van typmachine naar computer.

Om kleine ondernemingen te helpen in te stappen in het BIM-verhaal werkt het WTCB aan de ontwikkeling van BIMio. Een eenvoudige, gratis tool die kleine ondernemingen de hand uitreikt om met BIM aan de slag te gaan. Verwacht wordt dat de BIMio tool verspreidingsklaar is tegen oktober 2019.

“BIM is een beter samenwerkingsproces met efficiëntiewinst voor alle stakeholders wat resulteert in een optimaal project.” – Bart Ingelaere

In de bouwsector worden faal- en verspilkosten - geschat tussen 8 en 13% - nog vaak ten onrechte als onvermijdbare of onbeheersbare verlieskosten ingerekend. Met de crisis van de afgelopen jaren en de marges die onder druk komen te staan, is dit niet langer houdbaar. ”BIM kan optreden als versterkende factor om de faalkosten in het bouwproces terug te dringen, wat een positieve impact heeft op de winstmarges. Hierdoor kan de slagkracht van bedrijven vergroot worden om meer te innoveren.” Adrien Buteneers, Hoofd Research – Bouw en Energie Expertisecentrum PXL Hasselt.

We bevinden ons in een overgangsperiode richting de digitalisering van de bouwsector. Alle fases van het bouwproces (ontwerp, uitvoering, as-built, uitbating & onderhoud) hebben nood aan informatie. BIM kan ervoor zorgen dat je in elke fase van het proces de juiste informatie voorgeschoteld krijgt en snel, efficiënt en kostenbesparend te werk kunt gaan. BIM heeft het potentieel om een universeel communicatieplatform te worden voor alle partijen binnen het bouwproces, met opvraagbare Augmented Reality door middel van apps. “Ook de liftinstallateur zal binnenkort inloggen op het digitale model om het onderhoudsboekje bij te werken.”

Technieken

Architect Jo Verstraete (AIKO Architecten & Ingenieurs) maakte de overgang van gezond BIM scepticus tot fervent BIM-ambassadeur. Hij maakte de overstap aan de hand van het pilootproject van Claerhout Communicatiehuis, waarbij gevraagd werd om een BIM-model te maken van het gebouw. Dankzij het enthousiasme van de medewerkers en de begeleiding van een BIM expert werd op slechts twee weken tijd een klassiek 3D-model opgesteld. 

“Na een eerste kennismaking hadden we de smaak te pakken.” – Jo Verstraete

AIKO Architecten is een kleine groep met veel disciplines en grote projecten. BIM heeft geholpen om de efficiëntie omhoog te halen. “Je werkt allemaal in één model, waardoor het makkelijker is om samen te werken.” De klassieke manier van werken wordt immers steeds problematischer. Een bouwheer heeft vaak geen geduld meer om nog te wachten tot het bestek opgemaakt is. De dag na zijn beslissing wil hij bij wijze van spreken al een aanbesteding. Het voordeel met BIM is dat je die lijn kan verschuiven. Vanaf de bouwheer de knoop heeft doorgehakt is het relatief snel en eenvoudig om met BIM een aanbesteding op te maken.

“De tijd is voorbij dat iedereen op zijn eigen eilandje bezig is. Ik geloof heilig dat werken in een bouwteam de toekomst is. Alleen redden we het niet meer. BIM is de ideale tool om te gaan samenwerken.” – Jo Verstraete

Een BIM model heb je echter niet direct. Een BIM team is volgens Jo Verstraete van groot belang. Het BIM team bestaat uit enthousiaste medewerkers om het verhaal op gang te trekken, een specialist om de implementatie te ondersteunen en begeleiden en een bestuurder om knopen door te hakken. 

“In het begin gingen we all the way, maar daarna hebben we toch moeten remmen om de omschakeling te maken. Medewerkers moeten zich volledig aanpassen, je kan niet alles in één keer willen doen. Ook de aannemers zijn nog niet volledig mee. Ze zien nog graag een plan in 2D. Er is een mindswitch nodig, maar we zitten in een overgangsfase. Het wordt vooral interessant als iedereen op de kar springt.”

Afwerking

Aanbestedingsdossiers zijn vandaag de dag niet bouwklaar en dat zorgt voor een conflictmodel. Voor Joeri De Tender, ‘de Jonge Aannemer van het Jaar 2018’, gaat het bij BIM over samen efficiënter werken. 

“Het moeilijkste blijft voor ons dat we pas betrokken worden als ontwerp, lastenboek en meetstaat al volledig klaar zijn. Dat is veel te laat om efficiënter te kunnen werken. Bouwteams kunnen een oplossing zijn, maar worden in ons segment te weinig toegepast. BIM biedt een grote meerwaarde om meer inzicht te geven aan alle partijen en om meer samen te werken. Ook om op lange termijn beter aan onderhoud te doen. Wij willen in de toekomst vooral klaar staan voor BIM door onze mensen op te leiden. Door dit al in beperkte mate toe te passen zijn wij klaar voor de volgende evoluties.”

“Een aantal jaar geleden maakten wij een overzicht van de markt en zagen we dat er een aantal zaken efficiënter konden. Dit was voor ons een aanzet om met BIM te beginnen. We wensten in het traject te stappen om te beginnen werken rond een centraal model, omdat wij denken dat dit de fouten op de werf kan reduceren en zo beter samen kunnen werken met onze bouwpartners. We willen zelf stimuleren en niet wachten tot de ‘grote jongens’ of opdrachtgevers dit opleggen. Door vandaag al met BIM te beginnen kan er een basis gelegd worden om naar de toekomst toe een voorsprong te hebben op de concurrentie.” 

“BIM kan ons helpen om meerwaarde aan de klant op langere termijn te bieden.” – Joeri De Tender

Verbouwing

Pieter Vandewalle, medeoprichter van studiov2 bracht een boeiende testimonial van samenwerking in verbouwingen. Studiov2 werd aangezocht door Jonckheere Projects Prefab Houtskeletbouw uit Asse om slimme oplossingen te bedenken om de montage- en faalkosten op de werf te reduceren. 

Zo moest Jonckeheere bijvoorbeeld een nieuwe houten façade monteren aan een oud gestript industrieel pand, bestaande uit een mix van materialen, betonkolommen en -balken, metselwerk, etc.. Van het gebouw bestonden dan nog wel plannen en een opmeting van het afgewerkte gebouw, maar geen details. Een nieuwe opmeting zou enkel een geïdealiseerd beeld opgeleverd hebben. 

Daarom werd beslist om van de hele façade een 3D-scan te maken. Deze hogeresolutie puntenwolk werd dan opgeschoond en binnengehaald in een 3D-programma.

Hierdoor waren alle imperfecties zichtbaar tot in het kleinste detail. Stukken beton die mee afgebrokkeld waren, oneffenheid van metselwerk, etc.

Dit zorgde er voor dat de montagestukken exact pasklaar konden voorgemonteerd worden en er op de werf geen improvisatie meer nodig was. Andermaal een ferme besparing ten opzichte van de klassieke werkwijze van meten en passen op de werf.

“BIM kan een absolute meerwaarde en verbetering zijn voor de workflow.” – Pieter Vandewalle

Download de presentatie van Bart Ingelaere

Download de presentatie van Adrien Buteneers

Download de presentatie van Pieter Vandewalle

Download de presentatie van Joeri De Tender

Download de presentatie van Jo Verstraete

In samenwerking met: