KULab Brugge: het BIM-proces in detail van bouwheer tot afwerkingsbedrijf

BIM-platform houdt KULab Brugge onder de loep

BIM is een hot topic! De talrijke opkomst op de recentste workshop van BIM-platform illustreert dat eens te meer. Of zou het te maken met het feit dat alle actoren van een BIM-project samen aan tafel schoven om hun ervaringen te delen? Het gebeurde immers nooit eerder dat de volledige ketting present tekende. Het project in kwestie? Het nieuwe campusgebouw KULab in Brugge.

Paul Lodewijckx: “Een goede racewagen is één ding, maar je hebt ook racepiloot nodig om ermee te rijden”

Bouwheer – KULeuven

De KU Leuven waaiert met 15 campussen op 11 locaties uit over heel Vlaanderen en heeft ruim een miljoen vierkante meter aan gebouwen in beheer. De ontwikkeling van het KULab-gebouw betekent voor de universiteit de eerste stappen in BIM-land. Ze hebben bewust enkel voor design en build gekozen en niet voor operate. Doordat alles op de universiteit draait op SAP-software zou alles binnen het BIM-verhaal in relatie tot SAP moeten staan en ook de omzetting van de atlasplannen (plannen van alle KUL-gebouwen) zou een grote uitdaging vergen. Uiteindelijk is alles vlot verlopen: het ontwerpteam beschikte over een goed dossier en er waren weinig discussies op de werf. Lodewijckx erkent dat BIMmen een niet te onderschatten toekomsttendens is, maar waarschuwt ook dat je de lat op het juiste niveau moet leggen en vooral beter realistische verwachtingen koestert. Grote projecten met aannemers lukt nog wel, maar wat met de middelgrote? En hoe wordt uiteindelijk de vertaalslag gemaakt naar onderhoud en exploitatie? Het zijn de twee actuele BIM-vraagstukken die Lodewijckx aan het denken houden.

Download hier de presentatie van Paul Lodewijckx

Jan Van Sichem: “De BIM-manager is dirigent, scheidsrechter, vraagbaak, coach, belastingcontroleur, politieman, pastoor en nerd”

BIM-manager/opsteller BIM-protocol – BIMPlan

In zijn meer dan tien jaar ervaring als onafhankelijk BIM-adviseur zette Jan Van Sichem zijn expertise reeds in bij onder meer het nieuwe Navo-hoofdkwartier en het Havenhuis. Hij weet inmiddels hoe belangrijk het is dat iedereen binnen BIM op eenzelfde golflengte aan de slag is. “Zonder voorbereiding loop je vast en val je weer in de klassieke manier van bouwen met conflictmodel”, weet Van Sichem. Belangrijk is dat de BIM-manager een onafhankelijke partij is, die de regels definieert en de naleving daarvan opvolgt, maar dat wel steeds samen met alle stakeholders doet. De basisingrediënten voor een BIM-protocol zijn een duidelijke mindset, de nodige competenties, haalbare doelstellingen en een heldere, interne communicatie. Uiteraard kan Van Sichem ook putten uit de ervaring die hij opdeed op de Nederlandse markt, waar ze een klein decennium voorlopen op onze Belgische BIM-markt. “Binnen het KULab-project zat de mindset al vanaf dag één goed. Doorheen het hele proces is iedereen positief gebleven, ook al moesten hordes overleefd worden. Maar iedereen is er competenter uitgekomen, met tonnen extra ervaring”, besluit Van Sichem.

Download hier de presentatie van Jan Van Sichem

Arthur Van Cauwenberghe: “Na de goedkeuring van de bouwaanvraag in 2014 hebben we onze eerste BIM-stappen gezet”

Architect – Abscis Architecten

Bij Abscis Architecten ging het woord BIM in 2006 al over de lippen, maar toen is er weinig concreet mee gebeurd. De software kon niet mee en de computers bleken niet krachtig genoeg, maar dat was geen reden om de evolutie niet te blijven opvolgen. Intussen probeert het bureau bij alle projecten BIM in te zetten. Het eerste was het KULab-project, zij het pas vanaf de bouwaanvraag in 2014 werd goedgekeurd. De eerste tekeningen waren nog gewoon in 2D. Abscis ontwikkelde voor KU Leuven een bijzonder gebouw met onderwijslabo’s, practicum- en studielokalen en een grote aula. De structuur bestaat uit twee clusters met in de basis de labo’s, boven de klaslokalen en tussenin een ‘public layer’ die de student ruimte biedt om te verpozen. BIM werd in dit verhaal door de architect gebruikt als ruimtelijk ontwerptool, communicatiemiddel en als database. Doordat het een 3D-model is, werkt het makkelijker voor de bouwheer. Bovendien had het werken binnen één model als voordeel dat er goed op elkaar ingespeeld kon worden met het oog op timing. Tot slot bevat een database tonnen info. Wil je een klink, model of kleur opzoeken: alles zit erin.

Download hier de presentatie van Arthur Van Cauwenberghe

Alexander Willems: “Een witte wand en wifi in de werfkeet, meer hebben we niet nodig”

Ingenieur stabiliteit – Ingenieursbureau Norbert Provoost

Ingenieursbureau Norbert Provoost ging al in 2009 met een aantal kleine projecten van start met BIM. Ze namen het project van KULab Brugge dan ook met graagte aan. Er werd gewerkt via een shared model, maar het centrale model bevond zich bij Abscis. “We waren sterk van Abscis afhankelijk. Als zij hun server stil leggen, dan ligt ook de onze stil”, aldus Alexander Willems, die verder stelt dat werken binnen een BIM-protocol met onafhankelijke scheidsrechter voor hen ook een primeur was. Er werd dan wel met BIM gewerkt, toch ging met ook klassiek aan de slag: eerst werden de berekeningen gemaakt en daarna pas werden die vertaald in een Revit-model. Dat je vanuit het bekistingsplan de meetstaten moest generen, was ook een stapje terug. Ook moest een naam aan de elementen gegeven worden. Praktisch vond er 14-daags een ontwerpvergadering plaats. Doordat er tijdens die ontwerpfase meer tijd nodig was, leverde BIM geen tijdswinst op, maar wel kwaliteitsvollere plannen. “Het rendement wordt gemaakt tijdens de uitvoeringsfase, maar het is al bij al geen erg groot financieel verschil met de ouderwetse manier van werken”, besluit Willems.

Download hier de presentatie van Alexander Willems

Brecht Pauwels: “Het is heel arbeidsintensief om een clashdetectie van 100% te verwezenlijken”

Ingenieur technieken – Ingenium 

Ingenium maakte in 2010 de transitie richting modelleren in 3D. Sinds het projec van KULab Brugge gaat het bedrijf nog een stapje verder en omarmen ze ook BIM. Op de site van het universiteitsgebouw treden ze op als BIM-coördinator. Al snel bleek dat alle technieken binnen één model uitwerken te zwaar zou zijn voor de software, dus werd een opsplitsing gemaakt tussen een bouwkundig en een technieken model. Dat technisch model werd op zijn beurt nog eens opgesplitst in HVAC, sanitair en elektriciteit. De input kwam mede van de gebruikers en die was tegelijke en belangrijke leidraad voor het ontwerpteam. Het was enkel even zoeken hoe al die info het best beschikbaar te maken was voor alle schakels. Dus werd er een apart document gemaakt met allemaal fiches, soms heel technisch, dat op hun beurt nog eens aan het bouwkundig en technieken model werd gelinkt. Pauwels gelooft wel dat BIM de toekomst is: “We gaan het 3D-model niet louter inzetten als grafische ondersteuning, maar het is wel degelijk de bedoeling om het als ontwerptool te gebruiken.”

Download hier de presentatie van Brecht Pauwels

Jan Dumon: “Vergelijk BIM gerust met een smartphone. Noodzakelijk? Nee. Maar eens je er een gehad heb, wil je niet meer terug”

Projectmanager – Artes Depret

De bouw is een arbeidsintensieve niche, weet Jan Dumon. En de echte bouwstenen zijn niet de bakstenen, maar de arbeiders. Hij spreekt namens Artes, een 100% Vlaams bouwbedrijf met vestigingen over heel België. In 2015 was BIM voor hen totaal onbekend. “Toen het KULab-project ons pad kruiste, hebben we moeten googlen wat BIM was. We hebben er veel leergeld voor betaald in de vorm van tijd én geld”, aldus Dumon. Zij pasten voor de werf immers de omgekeerde beweging toe. Nadat alles in een 3D-model beschikbaar was, werden daaruit 2D-plannen gegenereerd. Jan Dumon: “Arbeiders hebben immers niets aan 3D en aan gezien de puzzel volledig klopte, weten we ook dat die afzonderlijk in 2D perfect in orde was.” Verder was er op wekelijkse basis clashdetectie en werfvergadering waarbij de laptop centraal staat: geen papieren plannen meer en van eender welk artikel in de meetstaat kan je manoeuvreren naar je model. BIM is dus een logische stap naar minder bouwfouten, maar een ideale wereld is het nooit. Je moet altijd zoeken naar optimale benutting.

Download hier de presentatie van Jan Dumon

Jan Pieter Somers: “In BIM kan je ver gaan, misschien zelfs te ver”

HVAC & Sanitair – Van Maele

Voor Jan Pieter Somers van Van Maele was BIM een grote sprong in het duister. Al zijn tekenwerk gebeurde in Stabicad, zowel door hemzelf als door onderaannemer Beltherm. Om het model na ontvangst om te zetten, riep hij de hulp in van Stabiplan. Maar zelfs met hun hulp bleken er leemtes in de uitwerking: bepaalde details waren niet netjes mee geconverteerd, waardoor het logischer leek om alles opnieuw van nul uit te werken. Somers pleit voor een beperkte detaillering en het tekenwerk beperkt te houden tot het nuttige voor coördinatie en uitvoering op de werf. “Het model houdt niet met alles rekening, er is nog steeds een groot verschil tussen de theorie, het model en de praktijk”, aldus Somers. Bovendien is het ook een erg arbeidsintensieve bezigheid en kan je ook het kostenplaatje moeilijk uitvlakken. Hij merkt op dat je verplicht bent om alles te blijven opvolgen, want de techniek blijft zich steeds aanpassen. En de markt wordt nog altijd mee bepaald door de laagste prijs. Het is voor hem nog even koffiedik kijken wie waar precies de grens trekt.

Download hier de presentatie van Jan Pieter Somers

De toekomst

Een snelle vragenronde in de zaal maakte het in de epiloog van deze boeiende workshop overduidelijk: BIM is geen tijdelijk fenomeen, maar het is here to stay. Het is een 3D-model met alle informatie erin, een tool om makkelijker met alle schakels te communiceren met als doel efficiënter te werken en minder faalkosten te hebben. Ook merkt het panel dat de BIM-manager meer door de bouwheer zelf gecontacteerd wordt, wat maakt dat het steeds vroeger in het bouwproces ingang vindt. Of de overheid zich moet mengen in regelgeving omtrent BIM bestaat evenwel geen consensus, al neigt de meerderheid naar neen. De overheid kan BIM opleggen bij overheidsprojecten, maar wat privé-opdrachtgevers doen, zou hun zaak moeten kunnen blijven. Tot slot moeten we altijd nog de meerwaarde van BIM, hoe handig en interessant ook, in vraag blijven stellen. Als het eenvoudig project is, is het dan ook nuttig? We moeten dus absoluut niet BIMmen om te BIMmen, maar BIMmen met branie.

Deze workshop werd u GRATIS aangeboden dankzij de partners van het BIM-platform.